Jacques Deroo schetst ons een stuk belangrijke geschiedenis gedurende 10 dagen.
We mogen de Canadezen NOOIT vergeten.
Vandaag 8 september = deel 8 = Bevrijding van Veurne, Nieuwpoort, Westende, Middelkerke en Oostende (morgen Bredene !!!)
Gisteren zagen we hoe de Canadezen vanuit Diksmuide naar Pervijze oprukten. Vandaar ging een deel naar Veurne (zouden vandaag Veurne en Oostduinkerke bevrijden) en een ander deel naar Nieuwpoort (zouden Nieuwpoort, Westende, Middelkerke en Oostende bevrijden).
Veurne
Gisteren legden de genietroepen van de 11th Royal Canadian Engineers allerijl noodbruggen aan, samen met de hulp van vele Veurnaars. Er werd hout uit de Schuoswerkerij gehaald. Bij de Kalkovenbrug diende een binnenschip als ponton. Over deze brug (vandaag staat daar een prachtig herdenkingsplaat, zie foto) gingen de 2de Canadese Infanterie verder naar de Nieuwpoortbrug en het station. De klokken luidden, honderden Veurnaars liepen naar het station. Voor Veurne had een deel zich opgesplitst en uit die richting van De Panne kwam een colonne Bedfords. Ook hier dachten die inwoners dat de bevrijders Britten waren en hingen Britse vlaggen uit. Om 16u was Veurne volledig ingenomen.
NIEUWPOORT
Gisteren hadden de Canadesen aan de sluizen een 20-tal Duitsers gevangen genomen en overgebracht naar het stadhuis. Dit werd overgenomen door verzetsstrijders omdat de Canadezen zich even terug uit Nieuwpoort dienden te trekken. Vandaag op 8 september kwam in de vroege ochtend om 7u een groep Duitsers (vanuit de batterij in de duinen van Westende) hun collega’s uit het stadhuis bevrijden en trokken zich dan direct terug.
Vandaag kwamen de Canadezen Nieuwpoort opnieuw binnen. De B en C-eskadrons van de Manitoba Dragoons werden vanuit verschillende richtingen naar de markt van Nieuwpoort gestuurd. Enige tijd later verscheen een deel van de 2de Canadese Infanterie en zo kon een deel richting Oostende rijden (zie verder).
Nieuwpoort-stad was bevrijd maar Nieuwpoort-bad nog niet. Daar hadden de Duitsers zich in de batterij (1 commandobunker + 15 andere bunkers) van de Groenendijk terug getrokken (tussen de Kinderlaan en het Koningin Elisabeth Instituut, zie foto). Ze wilden zich niet overgeven. Deze batterij (alsook deze te Westende) werd gebombardeerd en de Canadezen sloten hun watertoevoer af. Pas op 12 september om 14u gaven de 300 Duitsers daar zich over want ze hadden ook geen radioverbinding meer met hun makkers in Westende en Duinkerke. Ze moesten als trofeeën door de Nieuwpoortse straten marcheren. Ze werden dan overgebracht naar Wulveringen en later naar de krijgsgevangenis van Zedelgem en Jabbeke. De Canadezen probeerden met hen te onderhandelen opdat hun collega’s in Westende-duinen hen ook zouden overgeven. Dit lukte niet, maar uiteindelijk zouden ze daags nadien wel moeten zwichten. Nieuwpoort werd dus in fasen bevrijd van 7 tot en met 12 september.
OOSTDUINKERKE
Oostduinkerke zal eeuwig verbonden worden aan haar burger Irma Laplasse die wegens verraad (??) na de oorlog werd gefusilleerd.
Gisteren op 7 september hadden de Duitsers zich terug getrokken uit Oostduinkerke-dorp. Ze hadden zich naar de duinen te Nieuwpoort-bad (wijk Groenendijk) terug getrokken bij hun batterij-makkers. De lokale bevolking plunderde wat ze konden. De plaatselijke verzetsgroep van het Geheim Leger vestigde zich in de jongensschool van Oostduinkerke-dorp. Ze namen de ‘zwarthemden” (collaborateurs) op, maar ook 23 Duitsers onderweg. Ze werden allen opgesloten in de jongens school. Eén van die zwarthemden was de zoon van Irma Laplasse. Haar man was al in de jaren 30 vurige fan van VNV, haar zoon sympathiseerde met de Duitsers.
Op 8 september rond 14u vertrok een Duitse eenheid vanuit de batterij Groenendijk naar ’t dorp om hun makkers te uit die school in Oostduinkerke bevrijden. Daar ontstond er een vuurgevecht met die 8 verzetsstrijders. 3 stierven ter plaatse, 4 werden meegenomen en nadien gefusilleerd en 1 overleed ‘s anderdaags (zie foto). De Duitsers slaagden in hun opzet om hun makkers mee te nemen en de zwarthemden lieten ze aan hun lot over. Bij hun terugtocht naar de batterij schoten ze nog eens 3 burgers dood.
Hoe hadden de Duitsers weet dat de verzetsstrijders 23 Duitsers gevangen hielden in de school? Irma woonde met haar man, zoon en dochter op hun boerderij in Oostduinkerke-dorp. Op 8 september ging haar man hout halen in de duinen, maar kwam niet terug. Irma meende dat hij bij zijn moeder was gaan onderduiken en ging met de dochter naar die moeder. “Onderweg zou ze een Duitse soldaat hebben ontmoet en zou verteld hebben dat haar zoon was aangehouden en in de school werd ondergebracht samen met 23 Duitse soldaten”, aldus het verslag van het onderzoek. Een maand later werd Irma Laplasse aangehouden en beticht van verklikking. Op 30 mei 45 werd ze te Brugge gefusilleerd. Ze schoten in haar hoofd in plaats van haar borst wat gebruikelijk was. Behalve haar dood moest ze ook opdraaien voor de kosten van het proces. 2.940 kregen in die tijd de doodstraf maar slechts 242 werden geëxucuteerd. Ze bleef haar onschuld staande houden. Nog vele jaren later zouden voor- en tegenstanders van Irma Laplasse processen voeren, er zijn daar talrijke boeken over verschenen, maar tot op vandaag is er geen duidelijk bewijs van al dan niet ‘verklikking’.
Nog in de rand te vermelden. Toen 2 Canadese tanks Oostduinkerk binnen reden werden ze door de Duitsers beschoten. Eén ervan werd opgeblazen en de andere vluchtte.
Westende en Middelkerke
’s morgens vertrokken Canadese Manitoba Dragoons verkenningsploegen vanuit te Nieuwpoort naar Westende-dorp, gevolgd door het Essex Scottich Regement (de straat aldaar werd voortaan naar hun naam genoemd). Er was daar geen weerstand en een deel kon verder naar Middelkerke doortrekken. Erger was gesteld met Westende-bad. Zoals eerder vermeld bij Nieuwpoort was er in de duinen van Westende-bad een Duitse batterij (steunpunt Seydlitz) die hevig weerstand bood. Na zware bombardementen van de geallieerden op hun stellingen gaven de Duitsers zich daar pas op 13 september over. De Canadezen verloren 2 soldaten (Sergant Edgar Rivait 25j en soldaat Douglas Lyttle 19j, in 2020 werd daar een huldigingsplaat in geplaatst). Bij de Duitsers vielen 16 doden en 316 werden krijgsgevangen genomen. Ook zij werden naar Wulveringem overgebracht. Later naar de krijgsgevangeniskampen van Jabbeke en Zedelgem.
In Middelkerke waren de Duitsers al een paar dagen eerder gevlucht en zo konden de Canadezen zo direct doortrekken naar Oostende waar ze daar om 14u aankwamen.
Oostende
Ook hier waren de Duitsers al weg en ondervonden de Canadezen geen weerstand die via de Nieuwpoortse steenweg arriveerden. Het stadbestuur ontvangden ze met open armen en een overnachting in hotels werd hen aangeboden, maar er was geen plaats genoeg voor iedereen, men wou zo vlug mogelijk naar De Haan rijden, daar was er meer plaats. Ook van langs de vaart kwamen er Canadezen. Ze bevrijdden Oudenburg en reden dan eveneens naar Oostende.
En plots……………….
Zware ontploffing van de snelbootbasis te Oostende – 5 Bredenaars stierven
Alhoewel Oostende-stad op 8 september werd bevrijd konden enkele Duitsers in de havengeul hun snelduikbootbasis om 14 tot ontploffing brengen. Op de Opex recht tov de Noordedestraat was er een toegangspoort tot het “Sperrgebied” (in de duinen stonden hun bunkers.) Omdat de Duitsers zich hadden terug getrokken gingen de mensen van de Opex en Bredene dit gebied binnen op zoek naar voedsel en kledij. In de bunkers waren er conservenblikken maar daar zat enkel bruin brood in. Meer geluk was er in de kantine waar alles te rapen viel: likeur, lakens, legerschoenen, oorlogstuigen, …
Plots verscheen er een Duitse wagen vanuit richting Bredene. Er sprongen daar 3 mannen uit, in Duits uniform. Ze riepen naar iedereen “ein grossen Gefahr, raus”. De (stelende) burgers waren bang om doodgeschoten te worden (zoals enkele dagen gelden daar toen de 2 broers Leon en Gustaaf Snauwaert bij het stelen werden gedood). Iedereen vluchtte en kort daarop een enorme explosie. Die 3 hadden de duikbootbasis aldaar tot ontploffing gebracht en reden opnieuw naar Bredene. Gans en vooral de dr. Moreaulaan en Koninklijke baan lagen bezaaid met ijzers en grote steenblokken . De huizen in de omgeving waren zwaar beschadigd: ramen, gevels, garagepoorten, deuren, rollijken, dakpannen: alles was stuk, vooral door de enorme luchtverplaatsing.
5 Bredenaars kwamen om het leven: Gustaaf Timmerman, Ernest Lavallé, Maurice Roman Cyrille Bassens en Cyrille Vermote.
Te Antwerpen konden de verzetstrijders alles in tact houden en te Oostende was het juist het tegenovergestelde: de Duitsers vernielde alles. Waar zaten onze verzetsstrijders??
PS: op 20 september vloog er nog een Duitse jachtbommenwerper boven de Opex doch zonder ernstige beschadigingen.
